ในขณะที่ไปร่วมการประชุมสรุปงานและถอดบทเรียนโครงการชุมชนจักรยานเพื่อสุขภาวะ ปีที่ 2 สำหรับโครงการในพื้นที่ภาคใต้ ซึ่งจัดขึ้นที่นครหาดใหญ่ เมื่อวันที่ 25-27 พฤษภาคม 2560 ที่ผ่านมา นายกวิน ชุติมา กรรมการ-เหรัญญิก สถาบันการเดินและการจักรยานไทย ได้รับเชิญไปอัดเสียงออกอากาศในรายการวิทยุสองรายการของสถานีวิทยุกระจายเสียงมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตหาดใหญ่ ออกอากาศด้วยคลื่นความถี่ 88 เมกะเฮิร์ตซ ครอบคลุมพื้นที่ทั้งหมดของจังหวัดสงขลา และยังสามารถฟังออนไลน์ได้ด้วยทางเว็บไซต์ของสถานี www.psuradio88.com แต่ละรายการมีความยาวหนึ่งชั่วโมงเต็ม
นายอาคเนย์ ปัญจเทพ ผู้ประสานงานเครือข่ายจักรยานหาดใหญ่ กับผู้เขียน
รายการแรกคือ รายการ “ปั่นกลางอากาศ” หรือ Cycling On Air (COA) ที่ดำเนินรายการโดยนายอาคเนย์ ปัญจเทพ ผู้ประสานงานเครือข่ายจักรยานหาดใหญ่ เป็นรายการที่เกี่ยวกับการใช้จักรยานในแง่มุมต่างๆ ที่ออกอากาศเป็นประจำรายการเดียวในประเทศไทย ออกอากาศทุกวันอาทิตย์ เวลา 10.00-11.00 น. อีกรายการคือ รายการ “จิบกาแฟข้างสภา” ดำเนินรายการโดยนายบัญชร วิเชียรศรี ผู้ช่วยหัวหน้าสถานี เป็นการจับประเด็นที่น่าสนใจทั่วๆไปมาพูดคุย ออกอากาศทุกวันอาทิตย์ เวลา 11.00-12.00 น. สำหรับรายการปั่นกลางอากาศเป็นการอัดเสียงเก็บไว้รอออกอากาศในสัปดาห์ต่อๆไป ยังไม่ได้ออกอากาศทันทีเนื่องจากมีการอัดเสียงไว้ก่อนหน้านี้แล้ว ส่วนรายการจิบกาแฟข้างสภาได้ออกอากาศทันทีในอาทิตย์ที่ 27 พฤษภาคม โดยใช้โอกาสที่นายกวินมาร่วมประชุมเรื่องจักรยานที่หาดใหญ่มาเป็นประเด็น
นายบัญชร วิเชียรศรี ผู้ช่วยหัวหน้าสถานีวิทยุมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตหาดใหญ่ (ภาพโดย Kay Kitsuban)
ในทั้งสองรายการนี้ กรรมการ-เหรัญญิก ของสถาบันฯ ได้เล่าย้อนถึงการส่งเสริมการใช้จักรยานในไทย โดยเฉพาะการใช้จักรยานในชีวิตประจำวัน จากการรณรงค์ด้วยจักรยานบนถนนครั้งแรกของไทยในเดือนมีนาคม 2534 ที่นำไปสู่การก่อตั้งชมรมจักรยานเพื่อสุขภาพแห่งประเทศไทย ชมรมฯได้ทำริเริ่มทำกิจกรรมส่งเสริมการใช้จักรยานหลายด้าน ซึ่งหลายอย่างก็เป็นครั้งแรกในไทย เช่น โครงการรีไซเคิลจักรยาน(การขอบริจาคจักรยานที่ไม่ใช่แล้วมาซ่อมแซมให้อยู่ในสภาพดีนำไปบริจาคให้เด็ก-เยาวชนในต่างจังหวัด) การทอดกฐิน-ทอดผ้าป่าด้วยขบวนจักรยาน และการส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงนิเวศด้วยจักรยาน จนชมรมฯได้รับรางวัลกินรีของการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทยถึง 3 ครั้ง เมื่อก่อตั้งมายี่สิบปี ชมรมฯ ได้เริ่มงานผลักดันให้การเดินและการใช้จักรยานในชีวิตประจำวันเป็นนโยบายสาธารณะของประเทศไทยในปี 2544 จนนำไปสู่การที่สมัชชาสุขภาพแห่งชาติครั้งที่ 5 พ.ศ.2555 ผ่านมติ “การจัดระบบและโครงสร้างเพื่อส่งเสริมการใช้จักรยานในชีวิตประจำวัน” ซึ่งต่อมาผ่านการรับรองของคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ และคณะรัฐมนตรีผ่านมติเห็นชอบและมอบหมายให้หน่วยงานราชการที่เกี่ยวข้องนำไปปฏิบัติในปี 2556 จนล่าสุดแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 12 พ.ศ. 2560-2564 ได้บรรจุเรื่อง “การเดินทางที่ไม่ใช้เครื่องยนต์” (Non-Motorized Transport) ซึ่งในทางปฏิบัติคือการเดินและการใช้จักรยาน เข้าไว้ด้วยเป็นครั้งแรกอย่างชัดเจนหลายแห่ง ขณะเดียวกัน ชมรมฯก็ได้จดทะเบียนมูลนิธิสถาบันการเดินและการจักรยานไทยขึ้นเมื่อเดือนตุลาคม 2559 ให้มีองค์กรที่เป็นนิติบุคคลสามารถดำเนินงานได้อย่างเป็นทางการเป็นที่ยอมรับยิ่งขึ้น
นอกจากผลักดันให้การใช้จักรยานเป็นนโยบายของรัฐบาล-นโยบายสาธารณะแล้ว การส่งเสริมการใช้จักรยานยังต้องทำจาก “ล่างขึ้นบน” คือส่งเสริมการใช้จักรยานในระดับชุมชนและสร้างเครือข่ายของกลุ่ม-ชุมชนผู้ใช้จักรยาน การที่สถาบันฯ มาจัดกิจกรรมที่หาดใหญ่ครั้งนี้ก็เป็นส่วนหนึ่งของงานส่วนนี้ โดยสถาบันฯ รับงานสร้างศักยภาพและติดตามการดำเนินงานของโครงการชุมชนจักรยานเพื่อสุขภาวะที่ได้รับการสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ในขณะที่เคลื่อนไหวให้รัฐบาลสนับสนุนการใช้จักรยาน ผู้ใช้จักรยานก็ต้องนำจักรยานออกมาใช้กันเป็นประจำสม่ำเสมอให้มากๆ และปฏิบัติตนเป็นผู้ใช้ถนนที่ดี เคารพกฎจราจร ซึ่งจากประสบการณ์ทั่วโลก เมื่อทำเช่นนี้ เมืองและพฤติกรรมของผู้ใช้รถยนต์จะเปลี่ยนมาเอื้อต่อการใช้จักรยานมากขึ้น
ท้ายสุด กรรมการสถาบันฯ กล่าวแสดงความเชื่อมั่นว่า จากการที่ได้ขี่จักรยานทั้งในพื้นที่มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตหาดใหญ่ และในนครหาดใหญ่ เห็นว่าสามารถส่งเสริมการใช้จักรยานในชีวิตประจำวันซึ่งมีระยะสั้นๆ ได้ที่นี่ไม่ยาก ถ้าผู้บริหารมีวิสัยทัศน์ นโยบาย และดำเนินงานอย่างจริงจัง
ฟังบันทึกเสียงรายการ “ปั่นกลางอากาศ” ที่คุณกวินไปเข้าร่วมรายการและได้ออกอากาศไปเมื่อวันเสาร์ที่ 3 มิถุนายน 2560 ได้ที่นี่ https://www.youtube.com/watch?v=kD2hfUcwW5g&feature=youtu.be
รายงานโดย กวิน ชุติมา กรรมการ สถาบันการเดินและการจักรยานไทย
