ขอบคุณภาพจากเทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา
“ชุมชนหนองออนรวมใจ” เป็นชุมชนนำร่องเพื่อมุ่งสู่การเป็นชุมชนจักรยานของ “เทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา” ต.อินทขิล อ.แม่แตง จ.เชียงใหม่ ซึ่งได้สร้างสรรค์นวัตกรรมทางสังคมหลากหลาย จนถือว่าเป็นชุมชนจักรยานเพื่อสุขภาวะที่โดดเด่นแห่งหนึ่ง จึงอยากพาทุกคนไปดูว่าเขาใช้กลยุทธ์ในการขับเคลื่อนเมืองให้เป็นชุมชนแห่งพาหนะสองล้อสำเร็จได้อย่างไร
ศักยภาพสู่ชุมชนจักรยาน
เนื่องจากที่ตั้งของ “เทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา” อยู่ในพื้นที่ชุมชนหนองออนรวมใจ จึงได้เลือกชุมชนหนองออนรวมใจเป็นชุมชนนำร่องเพื่อสร้างชุมชนจักรยานให้เกิดขึ้นจริง เพื่อเป็นต้นแบบขยายผลสู่ชุมชนอื่นๆ อีกกว่า 20 ชุมชนในพื้นที่ ให้เข้ามาร่วมเป็นเครือข่ายชุมชนจักรยานให้เต็มพื้นที่
ชุมชนหนองออนรวมใจเป็นชุมชนที่มีการใช้จักรยานในชีวิตประจำวันอย่างแพร่หลายอยู่แล้ว แต่ใช้กันมากเพียงในกลุ่มผู้สูงอายุ เพราะมีความปลอดภัยสูงและช่วยให้สุขภาพให้แข็งแรง ดังนั้นการสร้างกระแสชุมชนจักรยานจึงเป็นการกระตุ้นวิถีดั้งเดิมของคนเมืองแกนให้หันมาใช้จักรยานให้มากขึ้น โดยใช้กลยุทธ์การรณรงค์ต่างๆ เพื่อหวังผลให้คนกลุ่มอื่นๆ ที่ไม่ได้ใช้จักรยาน เช่น กลุ่มวัยรุ่น คนวัยทำงาน เปลี่ยนพฤติกรรมหันกลับมาใช้จักรยานในการเดินทางภายในชุมชนให้มากขึ้น
นโยบายท้องถิ่นสู่ชุมชนจักรยาน
“เทศบาลเมืองเมืองแกน” คือหัวขบวนผู้ขับเคลื่อนการใช้จักรยานในชุมชน เริ่มจากทางเทศบาลประกาศเชิญชวนให้เจ้าหน้าที่เทศบาลเมืองเมืองแกน ตลอดจนครู นักเรียน และแกนนำในชุมชน หันมาใช้จักรยานในการเดินทางในทุกวันพุธ
อีกทั้งนายกเทศมนตรีเทศบาลเมืองเมืองแกน (คุณจรัส ไชยยา อดีตนายกเทศมนตรีเมืองแกนพัฒนา) ก็เป็นตัวอย่างที่ขี่จักรยานมาทำงานเกือบทุกวัน เป็นบุคคลต้นแบบใช้จักรยานในชีวิตประจำวันจริง เมื่อคนในชุมชนเห็นว่าแม้แต่นายกเทศมนตรียังใช้จักรยานไปทำงานได้ ชาวบ้านก็ใช้จักรยานได้อย่างปลอดภัยเช่นกัน
เมื่อเล็งเห็นว่าชาวบ้านในพื้นที่ชุมชนต่างๆ ในเขตเทศบาลมีความต้องการใช้จักรยานเพิ่มขึ้นจากการรณรงค์อย่างต่อเนื่อง จึงเกิดเป็นกองทุนจักรยานจัดซื้อจักรยานมือสองที่ดีราคาถูก ชาวบ้านผ่อนชำระได้ เพื่อให้ทุกครัวเรือนมีจักรยานที่ดีใช้อย่างทั่วถึง ถือเป็นกลยุทธ์สำคัญที่ทำให้การรณรงค์ชุมชนจักรยานเกิดผลเป็นรูปธรรมอย่างรวดเร็วและชัดเจน
โรงเรียนจักรยาน
นโยบายในการพัฒนาพื้นที่ให้เป็นเมืองจักรยาน นอกจากมีการจัดการชุมชนนำร่องการใช้จักรยานในชีวิตประจำวันแล้ว ยังผลักดันให้โรงเรียนในพื้นที่เป็น “โรงเรียนจักรยาน” สนับสนุนให้นักเรียนใช้ จักรยาน และสร้างพื้นที่ปลอดภัยในการใช้จักรยาน มีการบรรจุแผนการส่งเสริมการใช้จักรยาน และการจัดทำเมืองที่เอื้อต่อการใช้จักรยานในแผนพัฒนาของเทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา ให้เป็นแผนที่ใช้งบประมาณประจำ และยังประสานงบประมาณจากภายนอก เช่น งบประมาณจาก สสส. ในโครงการชุมชนจักรยานเพื่อสุขภาวะ บูรณาการงบประมาณจากทุกส่วนเข้ามาส่งเสริมการใช้จักรยานของคนในพื้นที่อย่างมีประสิทธิภาพ
ขยายผลการใช้จักรยานอย่างยั่งยืนด้วยการทำงานกับคนทุกกลุ่ม เกิดเป็น “โครงการโรงเรียนจักรยาน” เพื่อให้คนในชุมชนเรียนรู้การใช้จักรยานอย่างถูกต้องและปลอดภัย โดยเทศบาลเมืองเมืองแกนสนับสนุนให้มีลานจักรยาน สนามฝึกการใช้จักรยาน การจัดทำหลักสูตรซ่อมจักรยาน โครงการต่างๆ ที่เป็นแผนงานของเทศบาลเมืองเมืองแกนล้วนเป็นรูปธรรม และทำให้การดำเนินงานเกิดความยั่งยืน
สร้างนวัตกรรมทางสังคม
เทศบาลเมืองเมืองแกนโดดเด่นเรื่องการสร้างนวัตกรรมทางสังคม และการทำกิจกรรมรณรงค์เรื่องจักรยานอย่างเอาจริงเอาจังมาก อาทิ
• กองทุนจักรยาน : หลังจากที่เทศบาลทำการสำรวจความต้องการใช้จักรยานในชุมชนแล้ว ก็จัดทำระบบส่งเสริมการใช้จักรยานโดยจัดตั้งเป็นกองทุนจักรยาน เพื่อให้คนในชุมชนมีจักรยานใช้ในราคาถูก โดยใช้งบประมาณในการจัดซื้อจักรยานญี่ปุ่นมือสองราคาถูกจาก อ.แม่สอด จ.ตาก นำมาซ่อมบำรุงให้ใช้งานได้ดี แจกจ่ายให้กับประชาชนที่สนใจได้ผ่อนซื้อในราคาถูก โดยก่อนส่งมอบจักรยานมือสองให้กับคนในชุมชน ยังมีการให้ความรู้ผ่านคลินิกจักรยาน โดยช่างเทคนิคของเทศบาลเปิดสอนการซ่อม และการดูแลจักรยานมือสองให้กับคนที่มารับจักรยาน
• วันพุธ วันอาทิตย์ วันจักรยาน : นายกเทศมนตรีประกาศให้ทุกวันพุธและวันอาทิตย์เป็นวันใช้จักรยาน โดยภายในพื้นที่ของสำนักงานเทศบาลที่มีทั้งสำนักงานเทศบาลและโรงเรียน ประกาศให้พนักงานทุกคนของเทศบาลและโรงเรียนจำนวนกว่า 1,000 คน ใช้จักรยานในการเดินทางมาทำงานทุกวันพุธ 100 % ส่วนนอกพื้นที่สำนักงานเทศบาลมีการเชิญชวนให้ประชาชนใช้จักรยานในวันพุธและวันอาทิตย์ด้วยเช่นกัน
ขี่รถถีบ ขึ้นรถราง นั่งงัวล้อ ผ่อเมืองแกน
เชื่อมโยงจักรยานเข้ากับการท่องเที่ยว โดยเทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนาได้จัดงาน “หนาวนี้ที่เมืองแกน” ซึ่งจัดขึ้นในช่วงเดือนธันวาคม – มกราคมของทุกปี นักท่องเที่ยวจะได้สนุกไปกับการถ่ายภาพทุ่งดอกคำแผ้แหล้และทุ่งดอกคอสมอสที่บานสะพรั่ง มีกิจกรรม “ขี่รถถีบ ขึ้นรถราง นั่งงัวล้อ ผ่อเมืองแกน” ให้นักท่องเที่ยวปั่นจักรยานชมความงามของทุ่มดอกไม้ตระการตา และขี่จักรยานชมบรรยากาศธรรมชาติโดยรอบชุมชนได้
เมื่อท้องถิ่น “เทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา” มีนโยบายอย่างชัดเจนที่จะพัฒนาให้ชุมชนกลายเป็นเมืองจักรยาน ประชาชนในพื้นที่เห็นด้วยในทิศทางการพัฒนาเมืองโดยใช้จักรยานเป็นเครื่องมือหนึ่งอย่างมีพลัง ทุกภาคส่วนเข้ามามีส่วนร่วมคิด ร่วมตัดสินใจ ร่วมทำงาน ทำให้สามารถขับเคลื่อนต่อยอด “ชุมชนจักรยาน” ไปสู่ความยั่งยืนต่อไปในอนาคตได้
